Chiron a religie

Zraniony przez Heraklesa Chiron, nie mogąc uleczyć własnej rany, nadal uzdrawiał i pomagał innym. Postawa ta nie wyraża jedynie poświęcenia i oddania, lecz przede wszystkim reprezentuje głębokie zrozumienie, za którymi kryje się tragizm oraz brak perspektywy na własne uleczenie. Paradoksalnie, Chiron jako nauczyciel sztuki uzdrawiania cierpiał z powodu nie gojącej się rany, a jedynym wyjściem dla tego nieśmiertelnego boga mogła być tylko śmierć, co można rozumieć jako konieczność dokonania radykalnego aktu transformacji.

Cała filozofia buddyzmu opiera się na centralnym pojęciu duhkha, czyli cierpieniu i podatności na cierpienie. Chiron został zraniony w nogę, a więc źródłem jego cierpienia była sfera atawistyczna (noga bowiem należy do końskiej części ciała tego centaura). Również w buddyzmie źródło cierpienia upatruje się w tej sferze, bowiem powstaje ono z pożądań i pragnień; cierpienie może być przezwyciężone jedynie przez zniesienie żądz. Drogą do tego stanu jest wipassana, czyli osiągnięcie stanu pustki, nieidentyfikowania się, śunjata. Buddyjska wippasana odpowiada w pewien sposób ofiarowaniu samego siebie, a urzeczywistnienie prawdziwego człowieczeństwa dokonuje się poprzez błogosławieństwo uwolnienia, czyli nirwanę.

Chiron odstępuje swoją nieśmiertelność Prometeuszowi, zaś Zeus umieszcza wizerunek centaura na firmamencie nieba. Zwraca uwagę fakt, że uwolnienie Chirona od cierpienia w swoisty sposób wyraża stan wejścia w nirwanę, czyli stan wyzwolenia lub oświecenia, a także zniesienia indywidualnego, przemijalnego ego. Nic więc dziwnego, że w mitologicznym archetypie Chirona daje się uchwycić podstawowe elementy nauki buddyjskiej.

Chiron ucząc gimnastyki, łucznictwa, etyki czy sztuki wojowania, pokazywał jak istotna jest rola dyscypliny, wyrzeczenia oraz przeobrażenia instynktów. Tak rozumiane nauki Chirona mogą korespondować z hinduskim pojęciem tapas, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza 'żar, gorąco, asceza, umartwianie'. Tapas to wyrzeczenie się oraz intensywne ćwiczenia duchowe, odbywane z powodu palącej tęsknoty urzeczywistnienia boga, czyli brahmana. Żarliwe oddanie tapas przekształca ego w wyższą moc duchową, następuje "spalenie" karmy, przeobrażenie ciemności w światło. Wyrzeczenie wymaga jednak podjęcia walki z sześcioma namiętnościami, które wykoślawiają umysł. Są to: kama (lubieżność), krodh (gniew), lobh (chciwość), moha (przywiązanie), mada (duma), matsara (zawiść). Podobnej walki uczył również Chiron.

Mitologicznego Chirona można także porównać do postaci hinduskiego guru, a więc nauczyciela, duchowego mistrza i przewodnika. Chiron jest mądrym centaurem, do którego schodzili się ludzie, bohaterowie i bogowie po poradę lub nauki, oddawano jemu także młodych ludzi i bogów na wychowanie, np. Jazona czy Achillesa. Podobną funkcję spełnia guru. Może nim być bowiem świecki nauczyciel w szkole lub na uniwersytecie, mistrzowie rzemiosła i wszyscy inni, którzy troszczą się o nasze wykształcenie, ale może być nim również mistrz duchowy, który wyjaśnia sens i cel życia oraz pokazuje drogę do samourzeczywistnienia. Tym kimś był właśnie centaur Chiron.
Postać Chirona w chrześcijaństwie

Niewinnie cierpiącego Chirona, który umiera, oddając swoją nieśmiertelność Prometeuszowi, można przyrównać do postaci Jezusa Chrystusa umierającego na krzyżu za winy ludzi. Chrystus umiera za Adama - praczłowieka, gnostycznego nauczyciela ludzkości, który odważył się zjeść owoc z rajskiego drzewa poznania dobra i zła. Podobny, karygodny czyn jest udziałem Prometeusza, który kradnie boski ogień i ofiarowuje go człowiekowi. Jezus umiera za Adama, tak samo jak Chiron umiera za Prometeusza.

Symbol ChironaJezus poprzez swoją śmierć pokazuje życie wieczne zrodzone nie z ciała, lecz z ducha. Śmierć nieśmiertelnego Chirona jest również aktem przejścia w wieczność, jego wizerunek lśni do chwili obecnej na firmamencie niebieskim, co można porównać do wniebowstąpienia Chrystusa. Zwraca uwagę również fakt, że monogram CHI-RHO utworzony z liter greckiego alfabetu był jednym z wczesnochrześcijańskich symboli wiary. Jego brzmienie jest niemalże identyczne z brzmieniem słowa "chiron".

Postać Chirona wyobraża zatem bardzo złożony i wieloaspektowy archetyp. Mitologia opisuje go jako uzdrowiciela, nauczyciela, przewodnika i mistrza duchowego, a nauki tego centaura wydają się korespondować z naukami Buddy czy wtajemniczeniami w hinduizmie. Również z Jezusem Chrystusem łączy go podobne archetypowe znaczenie. Chiron mógłby zatem uosabiać pra-Buddę, pra-Krysznę, pra-Sokratesa i pra-Jezusa.

Przeczytaj też:
Odkrycie Chirona
Chiron w mitologii
Chiron:  sacrum i wojna
Chiron w astrologii